Notebook Fan Temizliği

Bazı elektronik cihazların havalar ısındığında eskiden olduğu gibi çalışmadığını görüyoruz. Bilgisayarların ısınıp kapanma sorunu buna en belirgin örnektir. Bilgisayarlar, tabletler, akıllı saatler ve televizyonlar belli oda sıcaklıklarında çalışabilecek şekilde tasarlanırlar. Çalışırken ısınacağı öngörülen cihazlarda sıcaklığı belli seviyelerde tutabilmek için soğutma sistemleri bulunabilir. Ancak elektrikli eşyalar kullanıldıkça bu soğutma sistemleri iş görmez hale gelir ve bir süre sonra oda sıcaklığındaki 5-10 derecelik artışlar cihazın çalışmasını olumsuz etkileyecek hale gelebilir. Bu durumda fan temizliği ve termal bakım yapmak sistemi eski haline getireceği gibi kalıcı hasar oluşmasına da engel olur.

Bilgisayar termal bakımı ehil kişiler tarafından yapıldığında mevcut sisteme zarar vermeden kullanım ömrünü uzatacaktır. Notebook fan temizliği belirgin bir örnek olsa da her soğutma sisteminin kendine göre bir püf noktası vardır. Çok ısınan masaüstü bilgisayarın toz temizleme işlemleri bir elektrik süpürgesiyle yapılabilecek gibi görünse de termal macun değişimi, fan dönüş hızının izlenmesi, soğutma performansının değerlendirilmesi ve gerekiyorsa fan değişikliğinin bir teknisyen tarafından yapılması uzun süreli bir çözüm olacaktır.

Ortalama bir bilgisayar, içinden geçen hava akımı ile soğutulur. Hava akımından en iyi seviyede faydalanabilmek için çalışırken ısınan çiplerin üzerine radyatör benzeri ızgaralar konur. Heatsink adı verilen bu ızgaralar ile çip yüzeyi arasında ısı geçişini arttırmak için termal macun adı verilen özel krem kıvamında veya jel tablet şeklinde malzeme uygulanır. Cihazın kasasının bir veya daha fazla tarafında fanlar yardımıyla hava akımı sağlanarak ızgaralara her zaman oda sıcaklığındaki havanın temas etmesi ve soğutması beklenir. Ancak uzun süreli kullanımlarda havanın geçiş yaptığı kapaklar ve ızgaralar tozla kaplanır. Toz, ısınan malzemenin serin hava ile temasını engeller ve soğutulmasını zorlaştırır. Ayrıca hava akışını sağlayan fan pervanelerine yapışan tozlar pervanenin dönüşünü zorlaştırdığı gibi kirlenmenin seviyesine bağlı olarak fanı tamamen durdurabilir.

Düzenli notebook temizliği bilgisayarınız düzgün çalışıyor olsa da önemlidir. Fanı tozla kaplanmış, ızgaraları tıkalı bir bilgisayar her ne kadar sorunsuz gibi görünse de yüksek veya hırıltılı fan sesi, normalin üstünde kasa sıcaklığı ile çok rahat fark edebileceğimiz aşırı ısınma problemi bir süre sonra anakart, işlemci ve ekran kartı çiplerine zarar verebilir. Garantisi devam eden bilgisayarlarda fan temizliği yapılırken garanti etiketleri yırtılacağından ürün garanti kapsamı dışına çıkabilir. Yetkili servis marifetiyle termal bakım daha maliyetli olsa da aşırı ısınan garantili bir bilgisayar için tercih edilebilecek bir yol olabilir.

Ehil olmayan kişilerce yapılan bilgisayar ısınma problemi çözümleri gelecekte daha yüksek maliyetli arızalara neden olabilir. Düzgün şekilde sökülüp takılmayan notebook parçaları zarar gördüğünde yenileriyle değiştirilmeleri gerekebilir. Bazı durumlarda ısınma nedeniyle oluşan anakart hasarları tamir edilemeyecek kadar büyük olabilir. Bilgisayara bakım yapıldıktan sonra soğutma sisteminin performansı değerlendirilmelidir. Yapılan işlem yeterli soğutmayı sağlamıyorsa nedeni araştırılıp gerekli uygulamalar yapılmalıdır. Ortalama bir notebook temizleme fiyatı 10-20 USD civarındadır. Değişmesi gereken parçalar bu fiyatı bir miktar arttırabilir.